Wat is vitamine B12

Hoe ontstaat vitamine B12 tekort

Er kan een tekort aan B12 ontstaan in ons lichaam bij:

• Onvoldoende inname via ons voedsel (bijvoorbeeld vegetarier/veganist)
• Onvoldoende opname via het maagdarm-stelsel (gestoorde opname)
• Stoornis op celniveau (aangeboren storingen in het transport of de stofwisseling van vitamine B12)
• Medicatie (bijvoorbeeld maagzuurremmers, questran, metformine)
• Lachgas
• Alcohol (alcoholisme)
• Maag / bariatrische operatie
• Coeliakie, parasieten in de darmen en de maagbacterie helicobacter

Iemand kan natuurlijk symptomen van een of meer oorzaken hebben. Kan een oorzaak niet worden weggenomen, dan mag er niet worden gestopt met B12 injecties.

Vitamine B12 zit alleen in vlees, vis, eieren en zuivel. Mensen die geen of te weinig dierlijke producten eten, lopen het risico op een B12-tekort. Maar ook kan er een B12 tekort ontstaan als de darm niet goed werkt. Je consumeert dan wel B12, maar dit wordt toch niet of te weinig opgenomen en komt niet terecht daar waar het moet zijn. De opname in het lichaam is afhankelijk van een ingewikkeld mechanisme waarbij B12 eerst in de maag aan een bepaalde factor wordt gekoppeld (intrinsic factor, gefabriceerd door een specifiek type maagcellen), voordat het in de dunne darm kan worden opgenomen in het bloed. Je zou zeggen, hoe verzin je zo’n complex geheel. Blijkbaar is B12 als chemische stof te complex om zonder meer in ons lichaam te worden opgenomen, en was het evolutionair gezien minder onvoordelig om zo’n systeem te ontwikkelen, dan om het darmslijmvlies beter doorlaatbaar te maken. Tenslotte kan het ook zo zijn dat er op weefselniveau afwijkingen zijn waardoor, ondanks dat de vitamine B12 wel wordt opgenomen, het toch niet zijn gezonde werking kan doen. Ondanks een ogenschijnlijk voldoende niveau van vitamine B12 in het bloed is er dan toch een tekort. Dat betekent dat, ondanks dat je bloedonderzoek een laag normale B12 waarde laat zien, je toch klachten kunt hebben.

Vitamine B12 spiegel komt niet overeen met de ernst van klachten

Vitamine B12 gebrek vaststellen is nog veel complexer dan het hetstellen van een te trage schildklier. We vinden grote verschillen in de B12 spiegel in het bloed van de algemene bevolking. Ergens tussen de 200 en 600 pmol/l wordt in de regel als normaal beschouwd. Daarnaast kan de waarde van dag tot dag gemakkelijk 100 – 200 punten schelen. Ook hier geldt dat eventuele klachten niet kunnen afgemeten worden aan de spiegel in het bloed. Sommige mensen hebben met een waarde van 120 pmol/l geen enkele klacht, anderen hebben bij waarden van 200 pmol/l soms heftige neurologische klachten. Om die reden zijn aanvullende bepalingen ontwikkeld die iets zouden kunnen zeggen over de aanwezigheid van B12 gebrek op weefselniveau. Dit zijn chemische stoffen als methylmalonzuur (MMA) en homocysteine (HCys). Het idee is dat als deze waarden verhoogd zijn, dit de diagnose van B12 gebrek ondersteunt. Toch laten deze waarden ons ook vaak in de steek. Onderzoek in de VS heeft al jaren geleden laten zien, dat meer dan de helft van de mensen, die neurologische of andere klachten hadden én goed op B12 injecties reageerden, 'normale' waarden van B12, MMA en HCys hadden.

Wat normaal is voor de een, hoeft absoluut nog niet normaal te zijn voor de ander

Het lijkt er op dat het vaststellen van B12 gebrek extra skills van een arts vragen in het afnemen van een juiste anamnese en verrichten van lichamelijk onderzoek. Alleen afgaan op bloeduitslagen om de diagnose aan te tonen of uit te sluiten is absoluut onjuist gebleken. Het kan daarbij best wel lastig zijn om een klacht goed te interpreteren. Hoe algemener de klacht (bijvoorbeeld vermoeidheid, kouwelijkheid, obstipatie, onwel bevinden), hoe minder specifiek de klacht is voor een bepaalde aandoening. Bij twijfel wordt een behandeling met B12 injecties gestart, en gekeken naar de respons op de behandeling. Maar altijd moet van tevoren goed onderzoek, ook bloedonderzoek, worden gedaan. Als men eenmaal met B12 injecties is begonnen, is het met terugwerkende kracht aantonen van oorspronkelijk B12 gebrek ERG moeilijk.

De fout wordt vaak gemaakt dat een mogelijke diagnose wordt uitgesloten als de bloedwaarden ‘normaal’ zijn. Wat normaal is voor de een, hoeft absoluut nog niet normaal te zijn voor de ander. Bloedonderzoek wordt verricht om een diagnose, die op grond van anamnese en lichamelijk onderzoek wordt vermoed, te ondersteunen of juist minder waarschijnlijk te maken.

Systemen die door een B12 tekort worden aangetast

Omdat vitamine B12 een cruciale rol speelt in alle cellen in je lichaam, kunnen de gevolgen van een tekort verschillende systemen aantasten.

Deze systemen zijn:

• zenuwstelsel
• hematologisch systeem: bloed, beenmerg en stolling
• immuunsysteem
• hart- en vaatstelsel
• maagdarmstelsel
• bewegingsstelsel: spieren, pezen en botten
• urogenitaal systeem: urinewegen, geslachtsorganen en fertiliteit.